Νύχτες κλασικής και τζαζ μουσικής στη Μεσσηνία – Αφιέρωμα στην Εφημερίδα των Συντακτών
Η Εφημερίδα των Συντακτών 24-25 Αυγούστου 2024, σελ. 30. Δημοσιεύτηκε και εδώ.
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ
Ακόμα ένα εξαιρετικό φεστιβάλ θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν οι κάτοικοι της Καλαμάτας με συναυλίες αλλά και παράλληλα δρώμενα, όπως σεμινάρια και «παντρέματα» ντόπιων και ξένων μουσικών και βωβού κινηματογράφου. Οι εκδηλώσεις δεν περιορίζονται στην Καλαμάτα, αλλά αφορούν και την Αρχαία Μεσσήνη.
Η Lau Noah από τη Νέα Υόρκη θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό στις 10 Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο του φεστιβάλ μουσικής Καλαμάτας. © Mia Isabella
Ενός καλού μύρια έπονται. Ο λόγος για την Καλαμάτα που μετά το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, το οποίο έχει βάλει την πόλη στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη για τους λάτρεις και επαγγελματίες του χορού και φέτος έγινε 30 χρονών, τις εκδηλώσεις στο μοναδικό Κάστρο της πόλης που φιλοξενεί θεατρικές παραστάσεις και όχι μόνο, αλλά και την αρχαία Μεσσήνη με τις ξεχωριστές συναυλίες της, ήρθε η σειρά για τις «Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας», έναν από τους μεγαλύτερους θεσμούς κλασικής και τζαζ μουσικής στην περιφέρεια που φέτος πραγματοποιείται για όγδοη χρονιά, από τις 26 Αυγούστου έως τις 10 Σεπτεμβρίου, καθιστώντας την Καλαμάτα επίσης συναυλιακό και μουσικό προορισμό και αποδεικνύοντας το πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο που έχει ο πολιτιστικός σπόρος που φυτεύεται στην περιφέρεια.
Πέρα από τα καθιερωμένα σεμινάρια και τις παράλληλες εκδηλώσεις που συνδυάζουν διαφορετικά είδη τεχνών και το πλαισιώνουν, το φεστιβάλ στο φετινό του πρόγραμμα «αγκαλιάζει» την έννοια πλουραλισμού, εστιάζει στις μουσικές αντιθέσεις και δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για ανταλλαγή καλλιτεχνικών ιδεών υπογραμμίζοντας την καθολικότητα της μουσικής γλώσσας. Πώς το καταφέρνει; Με τη σύζευξη οργανικών και φωνητικών συνόλων, την αντίθεση των μουσικών ειδών και παραδόσεων, καθώς και τη συνεργασία μουσικών οι οποίοι, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν απίθανο να συναντηθούν.
Διεθνείς καλλιτέχνες και σχήματα, μοντέρνα ελληνική εκλεκτή τζαζ, συνύπαρξη κλασικών μουσικών με Καλαματιανούς συναδέλφους τους, οργανοπαίκτες αλλά και τοπικά φωνητικά συγκροτήματα, βωβός κινηματογράφος που «ντύνουν» μουσικά ιδιαίτερες ομάδες, συναυλία νέων ταλέντων και φυσικά τα masterclasses που θα πραγματοποιηθούν στο Δημοτικό Ωδείο και στο Αμφιθέατρο της Φιλαρμονικής Καλαμάτας, τα οποία το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει δωρεάν καθώς το φεστιβάλ διοργανώνεται από τον Δήμο Καλαμάτας, την Κοινωφελή Επιχείρηση ΦΑΡΙΣ του Δήμου Καλαμάτας, το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας και τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων των Μαθητών και Φίλων των Δημοτικών Καλλιτεχνικών Σχολών Καλαμάτας «ΤΕΡΨΙΣ» και τελεί υπό τη χορηγία και αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και τις Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Αν κάτι αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι:
- Η πρεμιέρα του νέου έργου «Χιονάτες», μια παράσταση για δύο αφηγήτριες και τετραμελές μουσικό σύνολο, στο οποίο οι Χιονάτες «συνομιλούν» για την οδύνη να μεγαλώνεις, το κόστος να ενηλικιώνεσαι, τα δώρα του δάσους, σε πρωτότυπη μουσική του Στάθη Γυφτάκη που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του θεσμού του ΥΠΠΟ «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» και θα παρουσιαστεί 29–30/8 στο Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης
- Και η συναυλία-έκπληξη αφού το φεστιβάλ θα κλείσει με κάτι εντελώς διαφορετικό από την κλασική μουσική: πρόκειται για την πρώτη εμφάνιση στο ελληνικό κοινό της Lau Noah με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία ενσαρκώνει την τελευταία λέξη της ανεξάρτητης σύγχρονης τραγουδοποιίας, σε μια σόλο συναυλία στις 10 Σεπτεμβρίου στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας.
- Απαρατήρητη δεν μπορεί να περάσει και η συναυλία του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μουσικής του Φράιμπουργκ και καλλιτεχνικού διευθυντή στο Φεστιβάλ Rencontres Musicales de Haute-Provence στο Forcalquier της Γαλλίας, βιολοντσελίστα Jean-Guihen Queyras, την Κυριακή 1/9 στις 20:00, στο Εκκλησιαστήριο Αρχαίας Μεσσήνης.
- Και φυσικά τα masterclasses βιολοντσέλου με τον Jean-Guihen Queyras αλλά και διεύθυνσης ορχήστρας με τον Joshua Weilerstein με τις αντίστοιχες συναυλίες.
Πίσω από τις «Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας» βρίσκονται τρία άτομα στα οποία ανήκει η ίδρυσή τους: η βιολοντσελίστα Indira Rahmatulla, η οποία έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση, ο συνθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, Στάθης Γυφτάκης, και ο βιολοντσελίστας Δημήτρης Λάμπος.
Ο συνθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, Στάθης Γυφτάκης, ανάμεσα στα άλλα δύο ιδρυτικά μέλη του φεστιβάλ και βιολοντσελίστες, την Indira Rahmatulla και τον Δημήτρη Λάμπο. © Angel Sifontes
Καλέσαμε το συνθέτη Στάθη Γυφτάκη να μας μιλήσει για αυτές.
- Ποια ήταν η ιδέα, το όραμα, πίσω από τη δημιουργία των «Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας»;
Προσωπικά με απασχολούσε για χρόνια η δημιουργία ενός καλοκαιρινού φεστιβάλ που να συνδυάζει και συναυλίες από σημαντικούς καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ως μια φυσιολογική εξέλιξη των δράσεων του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας. Το ΔΩΚ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιφερειακά ωδεία που ασχολείται σοβαρά με τη μουσική σε όλες τις εκφάνσεις της και με ένα πλούσιο εκπαιδευτικό και καλλιτεχνικό έργο εδώ και περίπου σαράντα χρόνια. Πλέον πλήθος καλλιτεχνών που διαπρέπουν στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο προέρχονται από το ΔΩΚ και αποτελούν μια αναμφισβήτητη απόδειξη της αξίας του από την αρχή της λειτουργίας του.
Η αλήθεια όμως είναι πως δεν το τολμούσα από μόνος μου μιας και ο χρόνος μου ήταν περιορισμένος και μοιρασμένος ανάμεσα στη διεύθυνση του ωδείου, στη διδασκαλία, στα ατελείωτα γραφειοκρατικά προβλήματα και φυσικά τη σύνθεση. Τότε εμφανίστηκε ως από μηχανής θεός ο Δημήτρης Λάμπος. Με τον Δημήτρη μάς συνέδεε μια ιδιαίτερη σχέση μιας και υπήρξε μαθητής του ωδείου για πολλά χρόνια, στέλεχος της Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων του ΔΩΚ, μαθητής μου στα θεωρητικά και σιγά σιγά έγινε και ανεκτίμητος φίλος. Αυτός ήταν η αφορμή για να ξεκινήσουμε την προσπάθεια δημιουργίας ενός τέτοιου φεστιβάλ. Με τη νεανική το ορμή, την άγνοια κινδύνου, την τόλμη και την εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του με έπεισε -δεν ήθελα και πολύ- να προσπαθήσουμε να κάνουμε μια αρχή. Έτσι το καλοκαίρι του 2016 ήρθε στην Καλαμάτα η Indira Rahmatulla, μια σπουδαία βιολοντσελίστα και εμπνευσμένη παιδαγωγός, για ένα masterclass βιολοντσέλου και μια συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο τους Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
Η συνάντηση των τριών μας ήταν καρμική -όπως αποδείχτηκε- μιας και συνειδητοποιήσαμε αμέσως πως ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον και όλοι μαζί μοιραζόμασταν τα ίδια όνειρα, το ίδιο όραμα και με τον ίδιο τρόπο!
Από το 2017, δειλά-δειλά στην αρχή, επεκτείναμε τα masterclasses και τις συναυλίες και χρόνο με τον χρόνο το όραμά μας άρχισε να αποδίδει σημαντικούς καρπούς με τη προσθήκη σημαντικών προσκεκλημένων καλλιτεχνών και τη συμμετοχή δεκάδων σπουδαστών από όλο τον κόσμο. Πλέον έχουμε τη χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε κάθε χρόνο πλήθος σημαντικών καλλιτεχνών αλλά και σπουδαστών και τα αποτελέσματα της αξίας του φεστιβάλ αποτυπώνονται αφενός μεν στην πρόοδο των σπουδαστών μας και στο πολυπληθές κοινό μας, αφετέρου δε και στην οικονομική στήριξη που μας παρέχουν σημαντικοί κρατικοί και ιδιωτικοί φορείς με προεξάρχον φυσικά το ίδρυμα Γεωργίου & Βικτωρίας Καρέλια, που είναι ο μεγάλος χορηγός του φεστιβάλ σχεδόν από τη γέννησή του.
Το masterclass διεύθυνσης ορχήστρας με τον Joshua Weilerstein αποτελεί εδραιωμένη δράση του φεστιβάλ, θα ξεκινήσει στις 6 Σεπτεμβρίου και θα κλείσει με την τελική συναυλία των συμμετεχόντων του στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας στις 10 Σεπτεμβρίου. © Yuri Tavares
- Πώς προέκυψε ο συνδυασμός κλασικής μουσικής και τζαζ;
Και οι τρεις μας, η Indira Rahmatulla, ο Δημήτρης κι εγώ, ανήκουμε ενεργά στον χώρο της -λανθασμένως- λεγόμενης κλασικής μουσικής. Απλά ο όρος κλασική μουσική είναι πλέον αρκετά «αναγνωρίσιμος» και γι’ αυτό τον χρησιμοποιούμε όλοι. Πέρα όμως από αυτή τη μουσική ακούμε όλα τα είδη της και με ιδιαίτερο πάθος την τζαζ μουσική. Έτσι κι αλλιώς, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η νέα τζαζ σκηνή είναι πολύ κοντά στη σύγχρονη λόγια μουσική δημιουργία σε σημείο που τα όριά τους πολλές φορές δεν ξεχωρίζουν. Και είχαμε και την τύχη να βρίσκεται δίπλα μας από τη γέννηση του φεστιβάλ και ο γιος μου, ο Αρίωνας Γυφτάκης, που είναι τζαζ κοντραμπασίστας και έχει -άτυπα- αναλάβει την επιμέλεια της τζαζ πλευράς του φεστιβάλ προσκαλώντας σημαντικούς καλλιτέχνες από την ελληνική και διεθνή τζαζ σκηνή.
Φέτος φυσικά ξεπερνάμε κατά πολύ αυτά τα δύο «όρια», μιας και το φεστιβάλ ανοίγεται στην παραδοσιακή μουσική της Μεσογείου και των Βαλκανίων αλλά και στη σύγχρονη τραγουδοποιία. Από τη μια με τη συνεργασία μας με τον Νίκο Παλαιολόγο, τη Διοτίμα Σπαντιδέα και τη γυναικεία χορωδία «Μελίφωνο» και από την άλλη με την εμφάνιση της Lau Noah με έδρα τη Νέα Υόρκη, που ενσαρκώνει την τελευταία λέξη της ανεξάρτητης σύγχρονης τραγουδοποιίας.
